گهیځ
پوهیالی بصیراحمد دانشیار بختیار، نماینده انجمن گهیځ در زون جنوب غرب
چکیده
اهمیت و جایگاه ژورنالیزم به همگان هویداست. امروزه همه شهروندان دنیا نقش ژورنالیزم را در زندگی شان انکار ناپذیر می پندارند و از تاثیر گذاری این پدیده مهم در زندگی شان معترف اند. از آغاز پیدایش مطبوعات در جهان، چگونگی پیدایش رسانه‌های شنیداری و دیداری، همه انسان‌های روی زمین به نوعی استقبال نمودند. زیراکه پیدایش وسایل ارتباطی دنیا سبب شده تا بستر ارتباطات فردی نیز گسترش یابد. پیشینۀ ژورنالیزم در هرات و وضعیت فعلی رسانه‌ها یک موضوع بکر و تازه ایست که به ندرت به آن پرداخته شده و هیچ اثری به گونه خاص و مقالات علمی در این حوزه نگاشته نشده است. با توجه به نیاز جدی استادان و دانشجویان ژورنالیزم به چنین مباحث علمی تحقیقی تلاش نمودم تا این مقاله علمی را به رشتۀ تحریر در آورم. لذا با توجه به اهمیت موضوع و نبود تحقیقات وافر در این حوزه می‌طلبد تا مقالات علمی زیادی و کتب فراوانی در حوزه پیشینه ژورنالیزم در هرات و نقش آن در نو آوری رسانه‌یی به رشته تحریر آید تا بتوانیم تحلیلی داشته باشیم از وضعیت موجوده و برنامه را طراحی کنیم به وضعیت مطلوبه و مقصوده. هرچند در لابلای تحقیق به اساس تحلیل ماتریس سوات به نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و چالش‌های مواجه هستیم که در این مقاله به آن پرداخته شده است. نتایج حاصله نشان داد که در این حوزه نیاز جدی به تحقیق و پژوهش است تا احتیاجات علمی استادان، خبرنگاران و دانشجویان رشته ژورنالیزم را بر آورده سازد.
کلید واژه‌ها: رسانه‌های چاپی، رادیو، تلویزیون و هرات.
مقدمه
هرات همان‌طوریکه به عنوان شهر فرهنگی در اذهان عموم جا باز نموده، ریشۀ تاریخیفرهنگی در تمام عرصه‌ها مخصوصا در حوزۀ ژورنالیزم دارد. هرات از نخستین ولایاتی بوده که صاحب نشریه‌های موقوت(منظم و دوام دار) شده و نشریات چاپی آن عمر تقریبا یکصد ساله دارند.
مردم هرات، به صفت شهروندانی لقب دارند که همواره پاس‌دار مولفه‌های فرهنگی بوده و همین سبب شده که نقش هرات در پاس‌داری فرهنگ رسانه‌های چاپی، شنیداری و دیداری نیز برجسته باشد.
سالهای ۱۲۹۹ هجری خورشیدی تا ۱۳۱۱ هجری خورشیدی نخستین دورۀ تاریخی هرات بوده که نشریات موقوتی همانند اتفاق اسلام، مجله هرات، و نشریه بلدیه را در بطن خویش پرورانده و تاریخ پر فراز هرات را برجسته تر ساخته است. (رهین؛ ۱۳۸۷ص۲۳)
هرات نه تنها در حوزۀ نشریات عمومی پیشگام بوده بل، در حوزه‌های رسانه‌های اختصاصی همانند نشریه‌های زنان و اطفال نیز پیشگام بوده که این خود تثبیت جایگاه نشریات تخصصی را نیز به خود اختصاص میدهد.
از آوان فعالیت‌های نشراتی رسانه‌های چاپی در هرات تا کنون بیش از ۳۱۵ نشریه به گونۀ موقوت و نا موقوت منتشر شده که میتوان ادعا نمود که پس از مرکز کشور(کابل) در نخستین جایگاه آماری نشریات جاپی قرار داریم.
نه تنها در حوزه‌های نشریات چاپی، بل در حوزه ایستگاه‌های رادیویی نیز بیشترینه رسانه‌های شنیداری را در هرات داریم که رادیوهای محلی به مرز ۲۵ ایستگاه رسیده و رسانه‌های شنیداری ملی نیز به مرز ۲۰ ایستگاه رسیده که مجموعا ۴۵ رسانۀ شنیداری محلی و ملی در حال ارائه فعالیت اند.
هرچند در حوزه رسانه‌های دیداری هم دست بلندی داریم و حتی نخستین تلویزیون خصوصی را نیز در ولایات به خود اختصاص دادیم، با آنهم بیش از ۳۵ تلویزیون محلی و ملی در هرات فعالیت دارند.(آهنگ؛ ۱۳۷۹ص ۱۸۷)
میتوانیم مدعی شویم که در حوزه‌های کار رسانه‌یی در جایگاهی والایی قرار داریم و دستاوردهای را نیز کمایی نمودیم. هرچند از افت و خیزهای فعالیت‌های رسانه‌یی در هرات انکار نمی‌کنیم؛ اما بستر رشد بیشتر این را هم میتوانیم متصور باشیم.
بیان مسئله
مشکل عمده و اساسی اینست که هرگز به گونه تحلیلی به موضوع سیرتاریخی ژورنالیزم در هرات تحقیقی جدی صورت نگرفته است. اندک معلوماتی که در این حوزه نگاشته شده قطعا پاسخ‌گوی نیازمندی‌های امروزین روزنامه‌نگاران نیست. با توجه به درک اهمیت تحقیق در زمینه (پیشینۀ ژورنالیزم در هرات؛ و نقش آن در نو آوری رسانه‌یی) تحقیق حاضر را روی دست گرفتم که بخشی از نیازمندی‌های جامعه خبرنگاری هرات و دانشجویان را مرفوع بسازم. زیراکه گذشته تاریخی همواره یار و یاورمان است تا زمان حال‌مان را تشخیص دهیم و به آینده برنامه ریزی نمائیم. جوامعی که به عنصر پسینه تاریخی شان توجه نمی‌کنند هرگز وضعیت فعلی شان را درک درست نداشته و آینده شان روشن نخواهد بود.
پیشینۀ ژورنالیزم در هرات
پیشینۀ ژورنالیزم در هرات و وضعیت فعلی رسانه‌ها یکی از مسئله‌های مهمی به شمار میرود که نیاز مند تحقیق و پژوهش است و این مهم را کسی دیگری نمیداند مکر افراد متخصص همین حوزه( حوزه روزنامه‌نگاری). لذا تاکید می نمایم موضوعاتی از قبیل گذشته تاریخی جهت تحلیل وضعیت موجوده یکی از نیازهای اولیه رشتۀ روزنامه‌نگاری در هرات است تا بتوانیم چشم اندازی روشن از حرفه خبرنگاری در هرات داشته باشیم.
هرچند با گذشت نزدیک به یک صد سال از عمر روزنامه اتفاق اسلام، هرات هنوز همان مجد و ابهت جایگاه رسانه‌های چاپی کشور را تا هنوز پرچم‌داری می نماید. ولی نباید انکار کرد که افت و خیزهای فراوانی را نیز در پی داشته است. جایگاه گذشته تاریخی رسانه‌های کشورمان در مقایسه با کشورهای همسایه در پله بلندتری قرار دارد. حتی زمانیکه افغانستان در سالهای ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۷ نشرات رادیویی‌اش را آغاز می نماید، برخی کشورهای همسایه ما از جمله ایران دارای رادیو و نشرات رادیویی نبوده است.
نخستین رسانه چاپی در افغانستان، شمس النهاراست که از سالهای ۱۲۹۰ هجری خورشیدی نشراتش را آغاز کرده است. که دقیقا زمان حکمروایی امیر شیر علی خان بوده است. هرچند پس از آغاز فعالیت‌های رسانه‌های چاپی ما شاهد ورود رسانۀ رادیو در افغانستان بودیم. ( غبار؛ ۱۳۴۶ص ۶۷۵)
هرات با توجه به اوضاع رسانه‌یی افغانستان عمر طولانی دارد. نزدیک به یک دهه از تاریخ پیدایش رسانه‌های چاپی در کشور نگذشته بود که هرات صاحب روزنامه و مرکز نشر و پخش اتفاق اسلام در سنبله ۱۲۹۹ هجری خورشیدی گردید. همزمان با استقلال افغانستان توسط شاه امان الله در سال ۱۲۹۹ هجری خورشیدی رسانه‌ها در افغانستان نیز آزادی بیشتری را کمایی نمودند. از مشخصه‌های جنبش امانی نه تنها استقلال طلبی بود، بلکه گامهای در جهت بهبود اوضاع مدرنیته و دموکراتیک برداشته شده است.
اهمیت و ضرورت تحقیق
هرچند علم ژورنالیزم یکی از علوم کاربردی در جوامع مختلف از جمله جامعه ما محاسبه میشود، اما در کشور ما در این زمینه کمترین تحقیق و پژوهش صورت گرفته است. تعداد آثار منتشره در تمام بخش‌های ژورنالیزم به تعداد انگشتان دست بیش نیست. این خلای بزرگ علمی در جامعه خبرنگاری محاسبه میشود. بیشترینه تحقیقات و پژوهش‌های استادان و محصلان ژورنالیزم از منابع بیرونی سرچشمه دارد که در نوع خود بی توجهی به اصل تحقیق خودی عنوان می‌گردد. هنگام تحقیق به چالش‌های متعددی با مصاحبه شوندگان مواجه شدم که برای شان شیوه تحقیق به کلی جالب بود و معتقد بودند که چنین تحقیقی نیازهای بیشترینه اصحاب رسانه‌ها و دانشجویان را برآورده می‌سازد. با درک همین مهم در پی کسب نتایج و اهمیت تحقیق شدم و توانسته تحقیق موجود را تقدیم نیازمندان آن نمایم.
سوال پژوهش
در این پژوهش در پی آن هستم تا به این پرسش که(پیشینۀ ژورنالیزم در هرات چه تاثیری بر پختگی و نو آوری رسانه‌یی در هرات داشته است؟) پاسخ داده شود. هرچند تلاش می‌کنم تا این پرسش را به گونه جامع و مانع پاسخ دهم.
ابزار گرد آوری اطلاعات
در این تحقیق به گونۀ تلفیقی از کتابخانه‌یی و مصاحبه‌یی استفاده نمودم تا بتوانم وضعیت گذشته خبرنگاری در هرات را با وضعیت فعلی آن مقایسه نموده و نقش آن را بر نو آوری رسانه‌یی به مقایسه بگیرم. ضمن مطالعه عمیق پیرامون سیرتاریخی ژورنالیزم در هرات با ۱۲ تن از استادان ژورنالیزم، اصحاب رسانه‌های هرات و خبرنگاران مطرح هرات مصاحبه کتبی انجام دادم و پنج پرسش مشخص را از آنان کتبی خواستم تا بر اساس همین پرسش‌ها بتوانم اوضاع فعلی را مطالعه، نقاط قوت و نقاط ضعف را تشخیص، فرصت‌ها و چالش‌ها را سنجیده و راهکار شان را نیز در این تحقیق بگنجانم.
پرسش‌های مصاحبه:
- نقاط قوت رسانه‌های محلی هرات در چیست؟
- نقاط ضعف رسانه‌های محلی هرات در کجاست؟
- چه فرصت‌های رسانه‌های محلی هرات دارند؟
- چه چالش‌های رسانه‌های محلی هرات دارند؟
- پیشنهاد شما جهت بهبود اوضاع رسانه‌های محلی هرات چیست؟
در کنار این مصاحبه و پرسش‌ها از نوشته‌های روزنامه‌نگاران و پژوهشگران رسانه‌یی در هرات نیز مستفید شدم و در تحقیق خویش بهره بردم.
پیشینۀ مطبوعات/ رسانه‌های چاپی در هرات؛
در این بخش تلاش می شود تا تعدادی از نشریات معتبر هرات را از بدو تاسیس و ایجاد و برخی از رسانه‌های سالیان اخیر را به گونه کوتاه و مختصر به معرفی بگیرم و حوزه تخصصی و فعالیت رسانه‌یی این رسانه‌ها را با شما به اشتراک گذارم. مهمترین رسانه‌های چاپی این دوره شامل نشریات زیر اند:
- اتفاق اسلام؛
- مجله هرات؛
- نشریه بلدیه؛
- اتفاق اطفال؛
- نشریه مهری؛
- نشریات دوران مجاهدین؛
- و نشریات دوران طالبان.
اتفاق اسلام
مطبوعات در هرات قدامت ۹۸ ساله دارد. اول سنبله ۱۲۹۹ هجری خورشیدی بود که آسمان هرات با نور نشریه اتفاق اسلام منور شد. عبدالله قانع هروی به عنوان نخستین مدیر مسوول نشریه اتفاق اسلام بود که تاریخ زرین هرات را مزین و منور ساخت. عده‌یی از قلم به دستان و فرهنگیان درخشش نشریه اتفاق اسلام در آسمان فرهنگی هرات را گامی موثر، ارزنده و با اهمیت عنوان کرده اند. در همان زمان اخبار داخلی، خارجی، تحلیل و مصاحبه به نوعی در این نشریه به زیور چاپ آراسته میگردید. قلم به دستان و فرهنگیان فراوانی همکار معنوی این نشریه در هرات بودند.
( دوربین،۱۳۹۲ص۱۷)
مجله هرات
مجله هرات عنوان نشریه دیگری بود که در حوت ۱۳۱۰ هجری خورشیدی در هرات آغاز به فعالیت نشراتی نمود. عبدالعلی احراری یک تن از فرهنگیان هرات به عنوان مدیر مسوول این نشریه موظف شده بود. در این مجله نیز به اخبار هرات، گزارش‌های محلی هرات و برخی تحلیل‌ها پرداخته میشد.
نشریه بلدیه
نشریه بلدیه در هرات سومین نشریه بود که اقبال چاپ و نشر را در هرات یافت. این نشریه در سال ۱۳۱۱ هجری خورشیدی در هرات فعال گردید. بیشتر محتوای آن را موضوعاتی از جمله فرهنگ شهر نشینی، آگاه ساختن مردم از قواعد و قوانین اجتماعی احتوا می نمود. این نشریه مربوط شاروالی بوده و میرزا عبدالکریم احراری مدیر مسوول آن بوده است. این نشریه در مطبعه هرات چاپ میگردید.
اتفاق اطفال
اتفاق اطفال عنوان نشریه‌کودکان‌هرات بود که به گونۀ تخصصی و حوزوی برای اطفال هرات در سال ۱۳۲۸هجری خورشیدی نشرات داشت. عزیزالله ضعیفی به صفت مدیر مسوول این نشریه ایفای وظیفه می‌نمود. مسوولان این نشریه تلاش می کردند تا موضوعات و مطالبی را که مربوط به اطفال میگردید از طریق این نشریه به دست نشر بسپارند.
نشریه مهری
مهری عنوان نشریه‌یی زنان هرات بود که به مدیر مسوولی یک بانو در هرات ایجاد و فعالیتش را آغاز نمود. این نشریه در سال ۱۳۳۷ هجری خورشیدی به مدیر مسوولی صاعقه احراری در هرات فعالیت نشراتی اش را آغاز نمود. البته روفه احراری و راحمه احمدی نیز از جمله مدیر مسوولان این نشریه دانش آموزی بودند. این نشریه در لیسه مهری هرات رونمایی گردیده بود. در این نشریه تلاش صورت میگرفت تا از دست نوشته‌های دانش آموزان مکاتب هرات استفاده شود.
در همین بازه زمانی هرات فقط شاهد همین پنج نشریه تابناک بود که همانند ستاره درخشان در آسمان هرات می‌درخشیدند و از نور و درخشش آنها مردم هرات و جامعه فرهنگی هرات بهره‌ور گردیدند.
البته فعالیت‌های این نشریات در خور توصیف و تمجید بوده و تعداد زیادی از باشندگان هرات و ولایات همجوار از مطالب آموزشی این نشریات مستفید گردیدند. جالب تر از آن، اینکه در هرات در حوزۀ زنان و اطفال نیز نشریات ویژۀ وجود داشت که می‌توانستند مخاطبان شان را به شکل مشخص مورد خطاب قرار دهند و نشریات ویژه‌یی را به دسترس آنان قرار دهند که این خود در تاریخ تولد نشریات چاپی هرات نسبت به سایر ولایات کم سابقه و بی سابقه بوده است.
نشریات چاپی در دوره مجاهدین
هرچند با تغییر نظام و حکمروایی مجاهدین در افغانستان تعداد نشریات چاپی در هرات رو به افزایش بود. اما یک سری نقدهای بر چگونگی فعالیت این نشریات مطرح بوده است.
عده‌یی معتقد اند که با روی‌کار آمدن نظام مجاهدین در سال ۱۳۷۱ هجری خورشیدی سانسور در برخی رسانه‌های محلی وارد شد. نویسنده‌گان و مسوولان نشریات خصوصی نمی‌توانستند که با آزادی لازم به تحلیل اوضاع بپردازند. در همین دوره زمان ما شاهد ایجاد نشریات متعددی از جمله: نشریه هفت قلم، پیام جوانان، ایثار، مجاهدین بودیم اما در حوزه کیفیت افت‌های داشتیم (تنویر؛ ۱۳۷۸ص ۱۱۲).
نشریه‌های دوران حاکمیت طالبان در هرات
نشرات اتفاق اسلام با ورود طالبان به هرات از روزنامه به هفته نامه تغییر یافت. در دوران حاکمیت طالبان فعالیت نشراتی خیلی از رسانه‌ها متوقف شد. حتی شنیدن و دیدن و خواندن نشریات خارجی نیز ممنو ع اعلام شد. تنها اتفاق اسلام به گونه هفته وار منتشر میگردید. دوشماره از هفت قلم در سال ۱۳۷۸ منتشر شد و اورنگ هشتم و کودک در سال ۱۳۷۹ نشرات داشت (عبداللهی؛ ۱۳۸۲ص ۴۳).
دوران زمامداری طالبان در کشور مخصوصا در هرات سیاه‌ترین دورۀ مطبوعاتی به شمار میرود که همه داشته‌های رسانه‌یی به انحصار و محدودیت مواجه گردیده بود. پس از سقوط طالبان در کشور فضا برای رسانه‌ها باز گردید و رسانه‌های زیادی در بازار رسانه‌یی به میدان رسانه‌یی آمدند و نشرات خویش را تقدیم مخاطبان خویش نمودند. نه تنها رسانه‌های دولتی بلکه رسانه‌های خصوصی فراوانی ایجاد و نشرات چاپی خویش را آغاز نمودند. سالهای ۱۳۸۱ هجری خورشیدی پس از روی‌کار آمدن حکومت و نظام جدید تغییر گسترده و بی سابقه‌یی در نظام رسانه‌یی افغانستان رو نما گردید.
نشریات متعددی در هرات ایجاد و شروع به فعالیت‌های نشراتی نمودند که از جمله: اجنسی، پرواز، پیام جوان، اندیشه جوان، پگاه، دوربین، رویش، کنکاش، معرفت، خیابان، اندیشه، هشت صبح، راهیان نور، ایثار، تخصص، اتصال مکاتب، مهر، حلقه مهر، پیام مهر و… عمده ترین این نشریات در هرات بودند. خیلی از خبرنگاران و فعالان رسانه‌یی در کشور سالهای ۱۳۸۱ تا کنون را دورۀ طلایی در حوزه رسانه‌ها و آزادی بیان مطرح می‌کنند (حیدری، ۱۳۸۹ص۸۷).
هرچند عده‌یی از خبرنگاران و فعالان رسانه‌یی وضعیت موجوده را هم وضعیت لازم و ایده آل نمیدانند اما آزادی عمل رسانه‌ها در کشور در نوع خود بی سابقه بوده و خبرنگاران به شکل آزادنه فعالیت‌های حرفوی روزنامه‌نگاری انجام میدهند.
رسانه‌های شنیداری در هرات
از عمر رادیو در هرات بیش از چهل سال میگذرد. هرچند این فاصله نسبت به فاصله آمدن نشریات چاپی به هرات بیشتر عنوان شده است. البته از بعد تاریخی، رادیو در هرات در سال ۱۳۵۵ هجری خورشیدی در زمان حکمروایی محمد داوود خان فعالیتش را آغاز کرد. نخستین رادیویی دولتی هرات در همین سال به گونه ریلی شده از مرکز نشراتش را به شهروندان هرات تقدیم نمود که مورد استقبال باشندگانش نیز قرار گرفت.
هرچند نشرات رادیوی هرات، نشرات رادیو ملی افغانستان بود اما برخی اخبار محلی را نیز پوشش می‌داد. بخش‌های مختلفی را نشرات رادیو ملی هرات پوشش می‌داد.
رادیو سحر، نخستین رادیویی خصوصی برای زنان هرات بود که در سال ۱۳۸۲ هجری خورشیدی به مدیر مسوولی بانو حمیرا حبیب آغاز نمود. به تعقیب آن نخستین رادیویی دانشجویی رادیو صدای جوان- رادیوی علمی آموزشی پوهنتون هرات بود که نشراتش را در سال ۱۳۸۳هجری خورشیدی آغاز نمود.
برخی از رادیوهای فعال در هرات
رادیو ملی هرات، رادیو سحر، کلید، صدای جوان، آریانا، مردم، فریاد، آوا، سلام وطندار، باران، زندگی، بیان، آزادی، بی بی سی، صدای آمریکا، آرمان، زحل، طنین، ندای صبح، مژده، قرآنکریم، انصار، پولیس، اردو، سیمای استقلال، حکمت، عصر، معراج، انصار، صدای مردم، نگین الغیاث و…
در حال حاضر بیش از ۴۵ رادیویی محلی و ملی در هرات نشرات دارد که هرکدام شان مخاطبان خاص شان را دارند. هرچندرادیویی تخصصی اطفال در هرات نداریم اما تعدادی از رادیوهای هرات برنامه‌های ویژه اطفال دارند. از میان ۴۵ ایستگاه رادویی که در هرات نشرات دارند ۲۵ ایستگاه آن محلی و ۲۰ ایستگاه دیگر ملی و محلی نشرات دارند.
تلویزیون در هرات
نخستین تلویزیون در هرات، تلویزیون ملی هرات بود که در سال ۱۳۶۷ هجری خورشیدی نشراتش را به باشندگان هرات آغاز نمود. هرچند تلویزیون در آن زمان از امکانات و کیفیت کمتری برخوردار بود اما طرفداران پر و پا قرصی را داشت. همه باشندگان هرات و ولسوالی های هرات که گیرنده تلویزیونی داشتند نشرات تلویزیون ملی هرات را بیننده بودند. هرچند زمان نشرات تلویزیون ملی هرات نیز محدود بود و ساعاتی مشخصی را به مخاطبانش نشرات داشت با آنهم بینندگان تلویزیون ملی هرات ساعاتی را منتظر می ماندند. در حال حاضر در هرات بیش از ۳۵ شبکه تلویزیونی ملی و محلی نشرات دارد. نخستین تلویزیون خصوصی در هرات سیمای غوریان و به تعقیب آن تلویزیون هری و ساقی بوده است.
تعدادی از تلویزیون‌های هرات
تلویزیون ملی هرات، تلویزیون هری، ساقی، عصر، اصلاح، آسیا، میهن، نگین الغیاث، زندگی، ساحل، آریانا، تابان، ترقی، جوانه، چکاد، فانوس، ناب و نگین…
وضعیت فعلی ژورنالیزم در هرات
گرچه موجودیت رسانه‌های چاپی، شنیداری و دیداری در هرات عمر تقریبا یک صد ساله‌یی دارند اما در حوزه فراگیری تخصصی و حرفوی ژورنالیزم تا سالهای ۱۳۸۱ هجری خورشیدی اقدامی جدی صورت نگرفته بود. با روی‌کار آمدن نظام جدید در سال ۱۳۸۱ رشته ژورنالیزم در پوهنتون هرات در چارچوب دانشکده زبان و ادبیات ایجاد شد. نخستین افرادیکه به عنوان آموزگار ژورنالیزم فعالیت داشتند نعمت الله سروری و شفیقه خواجه زاده بودند. اما در سال ۱۳۹۰ هجری خورشیدی به اساس پیشنهاد دیپارتمنت ژورنالیزم هرات به وزارت تحصیلات عالی این دیپارتمنت به پوهنحی ارتقاء نمود. وضعیت کیفی و ساختاری این دانشکده روز به روز بهتر و تخصصی‌تر گردید. زیراکه با پوهنتون‌های معتبر دنیا تفاهمنامه همکاری علمی برقرار شد و استادان این پوهنحی در فراگیری علم امروزین ژورنالیزم تلاش‌های فروانی را به خرج دادند.
در سال۱۳۹۰ هجری خورشیدی برای نخستین بار در افغانستان دیپارتمنت روابط عمومی در کنار دیپارتمنت ژورنالیزم ایجاد گردید. استادان ژورنالیزم هرات سفرهای متعدد علمی را در کشورهای مختلف دنیا از جمله: امارات متحده عربی، ایالات متحده آمریکا، ترکیه، هندوستان، ایتالیا، آلمان، پاکستان و ایران داشتند.
در حال حاضر مفردات و نصاب درسی ژورنالیزم هرات در سرتاسر فاکولته‌های ژورنالیزم افغانستان قابل تطبیق است. ژورنالیزم هرات دارای مرکز عملیات رسانه‌یی بوده که توانسته در حوزه کارهای عملی دانشجویانش بسیار موثر و مفید عمل نماید. موجودیت رادیو صدای جوان، روزنامه پگاه، نشریات دانشجویی، استدیویی تلویزیونی، مرکز چاپ ژورنالیزم از جمله عمده ترین لابراتوارهای عملی محاسبه میشود که در کشور و منطقه بی‌نظیر عنوان می‌گردد.
کادر علمی جوان و متخصص ژورنالیزم توانسته تغییرات بنیادی را در حوزه‌های مختلفه آموزشی به ارمغان آورد. همه ساله تعدادی زیادی از دانش آموخته‌گان را از پوهنځی ژورنالیزم و ارتباطات جمعی هرات فارغ داده و تقدیم جامعه رسانه‌یی کشور نموده که در سمت‌های کلان رسانه‌های محلی، ملی و بین المللی ایفای وظیفه می‌نمایند.
چشم انداز آینده
هرچند وضعیت موجودۀ ژورنالیزم هرات نسبت به وضعیت ژورنالیزم خیلی از ولایات کشور مناسب‌تر است و انتظار داریم تا پیشرفت‌های تخصصی فراوانی را در حوزه‌های مختلف ژورنالیزم به ارمغان آوریم. زیراکه فراگیری تخصصی ژورنالیزم سبب میشود تا مدیران متخصص و حرفوی داشته باشیم و این سبب می‌گردد تا افراد حرفوی در هرم تصمیم گیری رسانه‌یی قرار گیرند و مشوره های لازم را در جهت بهبود اوضاع مدیریتی و نشراتی به ارمغان آورند. رسانه‌های پویا نیازمند افراد مسلکی و حرفویست. بدون تخصص و تعهد ما هرگز جامعۀ پویا و انتقاد محور نخواهیم داشت. زیراکه شعور سیاسی مردم ما، فرهنگ شان، اقتصاد شان، رفتار شان، دانش شان، وابسته به رسانه‌هاست، باید سیاست رسانه‌یی قوی داشته باشیم تا پاسخ‌گوی همه نیازمندی‌های افراد جامعه مان‌را برآورده سازد.
نتیجه گیری
فراز و فرودهای زیادی را تاریخ رسانه‌یی ما پشت سر گذاشته و هرکدام این فرازها و فرودها پیامدهای مثبت و منفی را در پی‌داشته که نیازمند تحقیق و کنکاش فروان است. اما آنچه در جامعه ما به عنوان اصلی اساسی تلقی میشود سیاست واقع گرایانه مسلکی ژورنالیزم است که بدون آن جوامع هرگز به پویایی و شکوفایی نایل نخواهند شد.
فرهنگ‌مان، اقتصادمان، اجتماع‌مان، تربیت‌مان، سیاست داخلی و خارجی‌مان وابسته به عملکرد رسانه‌های ماست. پس باید در سیاست آموزشی و حرفوی خویش نگاه جدی و عمیق داشته باشیم تا پیامد مثبت و اثر بخشی را در کار نشرات رسانه‌های چاپی، شنیداری و دیداری به ارمغان آید.
کمترین بی توجهی در حوزه آموزش رسانه‌یی اسباب افتیدن در پرتگاه آسیب‌های اجتماعی را مساعد می‌سازد. لذا تاکید میشود که اساس و بنیاد یک جامعه همانا رسانه‌های هدفمند همان جامعه است. پس بنیاد و اساس جامعه خویش را باید پخته و اساسی پایه ریزی کنیم تا از پرتگاه سقوط در امان باشیم و راه‌های نفوذ فرهنگ بیگانه و سیاست‌های مخالف نظام و فرهنگ اسلامی خویش را در کنترل در آوریم.
منابع و مآخذ:
آهنگ، کاظم (۱۳۷۹). «سیرژورنالیزم در افغانستان»، کابل: چاپ سوم. انتشارات میوند.
غبار، میرغلام محمد (۱۳۴۶). «افغانستان در مسیر تاریخ»، کابل: مطبعه دولتی.
بدیعی، نعیم (و) حسین قندی (۱۳۸۷). «روزنامه‌نگاری نوین»، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
رهين، رسول(۱۳۸۷). «تاريخ مطبوعات افغانستان»، (از شمس- النهار تا جمهوريت). کابل، ناشر: شورای فرهنگی افغانستان.
۳. عصمت اللهی، دکتر محمد هاشم(۱۳۸۲). «نظام مطبوعات افغانستان». تهران، انتشارات بیکران.
۴. تنویر، محمدحلیم(۱۳۷۸). «تاریخ و روزنامهنگاریافغانستان». پیشاور، مرکز نشرات اسلامی صبور.
نوشین، پوهنیار ناهید(۱۳۸۸). «تاریخ رادیو تلویزیون جهان»،کابل، انتشارات فرهنگ.
حیدری، شفیقه(۱۳۸۹). «نود سال خبر»، هرات: مطبعه دولتی هرات.
دوربین، ویژه نامه (۱۳۹۲). «ماهنامه چاپی»، ارگان نشراتی فرهنگسرای دوربین هرات
تحقیق میدانی از نمونه‌های نشریه‌ها در هرات/ فرهنگ سرای دوربین.
مصاحبه با نوراحمد کریمی، پژوهشگر رسانه‌یی در هرات.
