گهیځ
افغانستان، تقریباً از گذشته‌ها، دست دراز، بسوی کشور های خارجی و استعماری داشته است. در نتیجه عدم مدیریت سالم دولتمردان ما از کمک‌ها، کشور، تا اکنون نتوانسته است روی پای خود از لحاظ اقتصادی ایستاد شود؛ وابستگی اقتصادی کشور همواره استقلال سیاسی افغانستان را نیز زیر پرسش برده است.
بعد از فروپاشی دوره اول امارت اسلامی طالبان و اشغال افغانستان از سوی امریکا از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ میلادی در حدود ۹۰ ملیارد دالر جامعه جهانی به افغانستان کمک کرده است که از طریق مؤسسات داخلی و خارجی در بخش‌های مختلف به مصرف رسیده است.
اما نبود مدیریت سالم و نبود تعهد دینی و ملی دولتمردان کشور باعث شده است که ۸۰ درصد کمک‌های جامعه جهانی بالای زندگی عموم مردمی که در افغانستان زندگی میکنند اثر نداشته باشد. چون، پروژه های بزرگ آن‌هم از یک سو مصرفی بوده نه زیر بنایی؛ و از سوی دیگر دو باره به نهاد های خارجی سپرده شده که از یک سو ۳۰ الی ۵۰ درصد از مجموع پول در این پروژه ها مصرف شده است و از سوی دیگر ۵۰ الی ۷۰ درصد آن از طریق مؤسسات دو باره به جیب خارجی‌ها رفته است.
چنانچه سیگار هم در نتیجه یک بررسی خود اعلان کرده بود که ۱۹ ملیارد دالر از کمک‌های امریکا در افغانستان از سوی حکومت داران حیف و میل شده است. مسأله دیگری که وجود دارد و مردم ما را در وضعیت بد اقتصادی قرار داده، اینست که، از کمک‌ها و خیرات جامعه جهانی فقط طبقه ثروتمند و زورمند استفاده کرده است و به عام مردم کشور که از لحاظ اقتصادی ضعیف هستند؛ نه برای آنها پول رسیده است تا وضعیت شان بهبود یابد و نه از پول کمک شده کدام پروژه زیر بنایی جهت مساعد شدن زمینه کار برای آنها راه افتاده است.
از سوی هم طی دو دهه اخیر دوره جمهوریت، زورمندان و قدرتمندان از کمک‌های بشر دوستانه همواره بخاطر رسیدن به قدرت فردی، گروهی و اقتصادی خود استفاده کرده اند و با سقوط جمهوریت با ثروت‌های هنگفت کشور را ترک کردند. در نتیجه کمک‌های جامعه جهانی که ملیارد دالر بود نتوانست کشور را به رفاه و سعادت اقتصادی برساند و هم چنان این کمک‌ها، نتوانست افغانستان را از وابستگی اقتصادی و سیاسی بیگانه رهایی نبخشد. نا گفته نماند افرادیکه در جمهوریت کار میکردند و میخواستند از کمک‌های جامعه جهانی برای بهبود اقتصادی و زیر بنایی کشور استفاده کنند اجازه و صلاحیت این کار را نداشتند و کنار زده میشدند؛ چون همواره خارجی‌ها میخواستند و میخواهند که کشور های جهان سوم مصرفی بوده و همیشه محتاج کمک‌های آنها باشند تا غول‌های اقتصادی جهان بتوانند اهداف استراتیژیک و اقتصادی خود را دنبال کنند.
اگر تمام پروژه‌های که در کشور اجرا شده است؛ بررسی کنیم، دیده میشود که هیچ پروژه‌ای که برای بهبود اقتصادی دوامدار مردم مفید باشد اجرا نشده است. به گونه مثال؛ به ملیون‌ها دالر از کمک‌های خارجی بخاطر آوردن برق از تاجکستان، ازبکستان و سایر کشور های همسایه به افغانستان مصرف شده است؛ ولی، یک پروژه‌ای که زمینه کار و زمینه عاید داخلی به کشور داشته باشد به نظر نمی رسد؛ چون، هدف از کمک‌های کشور های توسعه یافته و اقتصادی به کشور های جهان سوم بخصوص کشور های که دست گدایی به سوی شان دارند، تداوم سلطه استشماری و اقتصادی شان بر این کشور ها است.
بعد از سقوط جمهوریت، پایه‌های اقتصادی کشور به لرزه شدید درآمد، چون ادامه چرخ اقتصادی وابسته به کمک خارجی بود و تا اکنون هم است. بازهم امارت اسلامی بجای اینکه با اقتصاد دانان کشور مشوره نموده و راه حل دایمی و اساسی را برای بهبود اقتصادی جستجو کند؛ راه آسان را انتخاب نمود و به جامعه جهانی جهت چرخش اقتصاد کشور، کمک مردم و دوام امارت اسلامی صدا زد.
خوب بود که با مردم و نخبه گان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دلسوز کنار آمده مشوره صورت میگرفت؛ زیرا کشور بعد از سقوط جمهوریت از زیر سلطه سیاسی دیگران تا حدی رهایی یافته بود و نیاز به راه حل اقتصادی داشت. جامعه جهانی باز هم کشور را از لحاظ اقتصادی وابسته‌ی خود میداند و شاید به همین دلیل هم باشد که از زمان سقوط حکومت گذشته تا حال برای افغانستان و امارت اسلامی یک ملیار و یک صد ملیون دالر تا اکنون کمک کرده است.
بسته‌های دالر به شکل هفته وار به امارت اسلامی تحویل داده میشود. این بسته‌ها همچنان بخاطر مصارف اداری و بشری به مصرف شده میرود ولی بخاطر بنیاد های اقتصادی و زیر بنایی که آینده مردم و کشور را تنظیم کند کدام برنامه و تدبیری وجود ندارد.
اما اگر این بسته های هفته وار دالر از سوی جامعه جهانی برای افغانستان قطع شود وضعیت اقتصادی مردم و کشور چه خواهد شد و چه برنامه ی مفیدی برای بهبود وضعیت مردم و استقلال اقتصادی کشور وجود دارد؟
آنچه امروز مشاهده می شود هیچ تضمینی برای بهبود زیر ساخت‌ها وجود ندارد. بنابرین تا زمانیکه مردم افغانستان متحد نشوند و در کنار هم برای تقویت زیر ساخت‌ها و بهبود اقتصادی کشور کار نکنند؛ نه مردم ما به سعادت و رفاه میرسند و نه حکومت‌های ما می توانند مستقلانه عمل کنند.
و من الله توفیق
